Piše: Žana Karić Gauk (Žurnal)
Dok poziva pristalice pred Tužilaštvo i Sud Bosne i Hercegovine na „mirne“ proteste „Srpska pred sudom“ i istima, preko režimskih pulena, sugeriše da blokiraju međuentitetsku liniju jer je Ministarstvo unutrašnjih poslova Kantona Sarajevo zabranilo okupljanje, dok Republiku Srpsku iz dana u dan bjesomučno zadužuje, SNSD politički vrh entiteta građanima nije predočio kako je preko sebi bliskih privatnih firmi godinama unazad izvlačio novac iz budžeta. Tenderskim i direktnim dogovorima na računima su obezbijedili od nekoliko stotina miliona do nekoliko milijardi maraka.
Svakako najpoznatija među njima je firma „Prointer“. Prema priznanju predsjednika RS i lidera vladajućeg SNSD-a Milorada Dodika, njegov sin Igor saradnik je u ovoj firmi.
„Nije vlasnik ni ovlašteno lice, ali sarađuje sa ovim firmom i od toga ima prihode“, priznao je 18. jula 2019. godine pred narodnim poslanicima.
Zbog neobjašnjenih, milionski vrijednih javnih poslova, partnerstvo je iste godine raskinula svjetska kompanija IBM, a nakon proširenja američkih sankcija Dodiku 5. januara prošle godine, uslijedila je ista odluka Microsofta, potom i njemačkog SAP-a. To nije spriječilo „Prointer“ da nastavi sa tenderskim, doduše, nešto izmijenjenim poslovanjem. U spašavanje biznisa uključio se čak i Predsjednik RS pa je, bez utvrđivanja eventualnog sukoba interesa, dodijelio dva ugovora vrijedna 255.043 KM.
Osmogodišnji rad firme, po podacima Agencije za javne nabavke BiH, građane je koštao nevjerovatnih 294.659.778 KM sa uračunatim PDV-om. Sve ovo provedeno je kroz 975 ugovora potpisanih sa institucijama, javnim preduzećima i ustanovama.
Još jedna tender uspješnica bliska porodici Dodik, „Sirius 2010“, pokriva unosnu IT oblast.
„’Sirius 2010′ osnivač je i ‘Zekstre’ Banjaluka, jednog od dva najveća akcionara ‘Boske’, čiju su privatizaciju 2008. godine potpisali tadašnji predsjednik Vlade RS Milorad Dodik i vlasnici kompanija ‘Zekstra’ i ‘Delta’ iz Beograda, Dragan Đurić i Miroslav Mišković“, podsjetio je nedavno Capital.
U najnovijoj zavrzlami oko robne kuće u centru Banjaluke vlasništvo nad njom preuzela je firma “Kaboss pro” iz Beograda, iza koje stoji Đorđe Đurić, vlasnik kompanije “Infinity international Group”. U sklopu ove grupe posluje i “Prointer”.
„Sirius“ je, inače, u fokus dospio nakon što mu je 2017. ugovor vrijedan više od 10 miliona KM za SAP integrisani sistem dodijelila Poreska uprava RS. U to vrijeme ta firma nije imala ni vlastiti sajt. Po zvaničnim podacima, u njihovim registratorima je 181 ugovor sa javnim sektorom, a vrijednost – 24.790.510 KM.
„Energetski partner“ „Prointera“ je firma „Dwelt“ u vlasništvu Stefana Krnete, zeta bivšeg SNSD-ovog ministra zdravlja i aktuelnog dekana Medicinskog fakulteta u Banjaluci Ranka Škrbića. Za 35 njegovih ugovora sa javnim sektorom građani su dosad dali 32.104.525 KM. S druge strane, Škrbićevi prijatelji i kumovi i dalje ubiru milione maraka vrijedne plodove iz zdravstvenog sistema, kroz građevinske radove, ali i prodaju medicinske opreme i lijekova.
Pomalo skrajnut zarad uspjeha „Prointera“, ali uvijek u igri je i „Lanaco“ u vlasništvu jednog od osnivača SNSD-a Nebojše Ninića. Višegodišnje poslovanje sa institucijama, ustanovama i javnim preduzećima obezbijedilo mu je 1.533 ugovora vrijedna 215.478.516 KM.
Porodica Dodik u Republici Srpskoj izuzetno zarađuje, prošle godine firme su im obnule više od 10 miliona KM. Osim toga, iz budžeta ih ne zaobilaze ni podsticaji za poljoprivrednu proizvodnju.
„Najviše novca je dobila firma ‘Fruit eco’ koja je u vlasništvu Igora Dodika i Mirka Dobrića i to 182.594 marke. Iz Kompenzacionog fonda je ovo preduzeće dobilo 68.778 KM i to po osnovu premije za proizvedeno i prodato voće, dok su iz agrarnog budžeta primili 113.816 maraka i to za višegodišnje zasade 10.500 KM, za prodato i proizvedeno voće 100.000 maraka, te oko 3.000 KM za regresirano gorivo. Preduzeća ‘Agro voće’, koje je u vlasništvu Gorice Dodik, kćerke Milorada Dodika, ostvarilo je pravo na podsticaje u iznosu od 102.021 KM i to 22.075 maraka iz Kompenzacionog fonda i oko 80.000 iz agrarnog budžeta. Podsticaje je koristila i firma ‘Global liberty’ iz Laktaša u vlasništvu Gorice i Igora Dodika dok je prema podacima APIF-a, direktor ovog preduzeća Pavle Ćorović, Goričin suprug. ‘Global liberty’ je dobio podsticaje u iznosu od 26.889 maraka i to 25.195 KM iz agrarnog budžeta i 1.694 marke iz Kompezacionog fonda“, pisao je Capital.
U krugu porodice odlično posluju i porodične firme predsjednika Fudbalskog saveza Bosne i Hercegovine Vice Zeljkovića, Dodikovog sestrića, koje redovno sponzorišu Fudbalski klub Borac. Na čelu Borca je savjetnik Milorada Dodika, Milan Tegeltija. O njegovom djelovanju Žurnal je opširno pisao.
STANKOVIĆ, CVIJANOVIĆEVA, ELEK…
Izuzetno blizak porodici bio je i Slobodan Stanković, vlasnik imperije „Integral inženjering“, koji je takođe završio na crnoj američkoj listi. Krajem prošle godine Žurnal je istraživao:
„Slobodan Stanković! ‘Integral inženjering’! 15 godina! 1.865.784.040 KM! Ovo je samo iznos koji je tajkun Slobodan Stanković dobio za poslove sa javnim sektorom u Republici Srpsko. Ako se njoj dodaju i gradnje auto-puteva kroz Srbiju, što su finansirali građani Srbije, ali i poslovanje ostalih firmi porodice Stanković, na primjer ‘Integra inženjeringa’, u vlasništvu supruge mu Slavice, ili ‘Instituta za građevinarstvo’, cifra se penje na preko dvije milijarde KM.“
I za kriminal presuđeni tajkun Mile Radišić, izuzetno blizak Dodiku, vlada finansijama. Prošlu godinu njegova firma „Grand Trade“ ostvarila je dobit od 1.817.086 KM. Ove godine prihod bi mogao da bude značajniji, jer je sve izvjesnije da će Upravi za indirektno oporezivanje BiH, kojom rukovodi SNSD-ov Zoran Tegeltija, prodati zgradu u vrijednosti od oko 70 miliona KM. Vijeće ministara BiH već je odobrilo ovaj novac.
Ni porodica Željke Cvijanović, članice Predsjedništva BiH iz reda srpskog naroda, nije imuna na biznise. Firma „Prim“, na čijem su čelu njeni suprug Aleksandar i sin Stefan, prošle godine prikazala je dobit od 872.882 KM. Prihod za „obične“ građane, dakako, nedostižan – 3.826.467 KM.
Njihovi kamioni bili su redovni na gradilištu teniskog kompleksa za potrebe turnira „Srpska Open“. Za gradnju ovog zdanja, bez tendera i potrebnih dozvola, potrošena su 53 miliona maraka. Niko od nadležnih nije objasnio na šta je tačno potrošen toliki iznos.
Tendere za Olimpijski centar Jahorina, mondensko zimovalište političke elite i porodica im, ne obustavlja ljeto. Milioni maraka građana završili su ugrađeni u zidove hotela „Rajska dolina“ i skijaške staze. Sukob interesa se ne razmatra pa predsjednik Nadzornog odbora Nedeljko Elek redovno upošljava porodičnu firmu. Firma „Nedomex logistika“, u vlasništvu Jovane Vukadin, svastike Milenka Eleka, rodbinski bliskog Nedeljku Eleku, dobila je milionski ugovor za nabavku alkoholnih i bezalkoholnih pića za potrebe OC. O identičnoj, ali za građane jeftinijoj situaciji, krajem 2021. godine pisao je i portal „PratimoTendere“. Tada je „Nedomex“ za skijaše, o trošku građana, kao jedini ponuđač obezbijedio kafu i piće po cijeni od 466.821 KM. Ovo svakako nisu jedini ugovori i jedina firma bliska vlasti, koja krčmi budžet Jahorine.
VOZNI PARKOVI I OPŠTINE KAO PORODIČNA GRADILIŠTA
Dojučertašnji glavni snabdjevač vozilima bio je Đorđa Kojić, vlasnik „Brčko Gasa“ i jedan od osnivača SNSD-a. Opskrbio je i Službu predsjednika i ministarstva i preduzeća. Primjer kako se zasluge za stranku ne zaboravljaju itekako su bile vidljive 2021. godine. Žurnal je ponovo istraživao:
„Za posljednje tri godine vlast u RS na održavanje voznog parka i kupovinu novih automobila potrošila je gotovo milion i po maraka. Ovisnost o skupim vozilima plaćaju građani, a svih tih godina glavni diler je ‘Brčko Gas’“.
Kojićevim ponudama nisu odolijevali ni ministri u Vladi kojom su tek formalno upravljali premijeri, a stvarno Milorad Dodik. U konačnici, zabilježena su 924 ugovora vrijedna 22.617.734 KM…
Kako poslovanje porodičnih firmi bliskih vlasti izgleda na lokalnom nivou pokazale su, na primjer, Pale. Javnim novcem opštine godinama unazad upravljaju porodice Jugović i Stanišić. Osim poslovnim interesima, povezani su i rodbinski tako što je sin SNSD-ovog načelnika opštine Boška Jugovića oženjen kćerkom narodnog poslanika DEMOS-a i direktora Elektrodistribucije Pale Ace Stanišića. U vlasništvu familije Stanišić je “Stanišić d.o.o”, firma koja je ovo mjesto pretvorila u vlastito gradilište. Osim toga, i jedan je od glavnih dobavljača opštine. Na 84 tenderska ugovora ukupno je 3.509.975 KM sa PDV-om.
Direktor firme je Njegoš Poljaković, koji je bio kandidat za odbornika za SO Pale na listi SNSD-a.
DEMOS, koji je u koaliciji sa SNSD-om, a čiji je Aco kadar, upravlja paljanskim preduzećima „Vodovod i kanalizacija“ i „Toplana“. Firma „Stanišić“ je i njihov redovni dobavljač. Cifra i broj ugovora svakodnevno rastu.
Osim poslovnog djelovanja, načelnik Jugović pokazao je i kako u praksi, bez posljedica, izgleda moć. Na mjesto načelnika Odjeljenja za prostorno uređenje i stambeno-komunalne poslove imenovao je sina brata Arsena – Gojka Jugovića…
Dok Republika Srpska svakim danom ostaje bez radno sposobnog stanovništva, milionima maraka se zadužuje na berzama, budžetima vladaju oni koji bespogovorno služe vrhu. Porodica bivšeg SNSD-ovog predsjednika Skupštine Banjaluke i aktuelnog narodnog poslanika Mladena Ilića kroz „Eko-euro tim“ posluje sa dojučerašnjim ljutim protivnikom, PDP-ovim gradonačelnikom Draškom Stanivukovićem, ali institucijama i preduzećima kojima upravljaju kadrovi SNSD-a. 122 ugovora – 52.263.446 KM.
Ovo je tek vrh planine porodičnih firmi koje su se okoristile o građane. Dok o ovome ćuti, Milorad Dodik sebe izjednačava sa Republikom Srpskom i novinarima „nad kojima nema kontrolu“ poručuje:
„Moraće vas jednog dana biti sramota da hodate po Republici, ne zato što tako misli Milorad Dodik, već zato što urušavate zajedničku vrijednost za koju su ljudi ginuli i za koju se bore. Ne bih volio da vas sretnem u ovom vremenu. Republika Srpska je mala zajednica i da bi skrenula pažnju na maltretiranje Amerikanaca i vaših medija moramo da vičemo i galamimo, jer ste vi neprijatelji srpskog naroda.“
