Piše: Miljan Kovač (Impuls)
Tokom prošle godine “Hayat” je s opštinama i javnim preduzećima u Federaciji Bosne i Hercegovine zaključio 19 ugovora o javnim nabavkama, od čega ih se čak 18 odnosi na direktne sporazume. Riječ je o uslugama medijskog praćenja, oglašavanja i iznajmljivanja snimatelja i opreme.
Direktan sporazum ova medijska kuća sklopila je 31. oktobra 2022. s “Elektroprivredom BiH”. Vrijednost ove javne nabavke, čiji je predmet “usluga emitovanja promotivnog video-materijala na TV Hayat”, iznosila je 4008 maraka bez PDV-a. Riječ je samo o jednom od ugovora koje je TV “Hayat” sklopila s ovim javnim preduzećem.
Direktne sporazume o javnoj nabavci “Hayat” je prošle godine sklopio i s opštinama Novi Grad, Zavidovići, Olovo i Bužim, a vrijednost ovih ugovora je od 550 do 900 KM.
Godinu ranije “Hayat” je sklopio dvadeset direktih sporazuma o javnoj nabavci s opštinama i javnim preduzećima u BiH, čija je vrijednost bila od 86 KM za „iznajmljivanje snimatelja“ Elektroprivredi BiH do 5940 KM za „oglašavanje u medijima“ KJKP „Sarajevo gas“.
Poklon od opštine
Posebna je priča saradnja s opštinom Vogošća, na čijem su čelu godinama kadrovi SDA. Nisu u pitanju samo tenderi, odnosno javne nabavke, nego i specijalne usluge.
Tako je odlukom Opštinskog vijeća Vogošće od 29. decembra prošle godine opština otpisala zatezne kamate na dug u ukupnom iznosu od skoro 73 000 KM, koje je “Hayat” d. o. o. bio obavezan da plati na ime neplaćenih renti.
Po presudi Osnovnog suda u Sarajevu iz marta 2016. godine, “Hayat” je opštini platio glavnicu duga, a bio je dužan da plati i kamate, koje mu je opština velikodušno oprostila.
S druge strane, ova lokalna zajednica uredno plaća sve svoje obaveze prema “Hayatu”.
Opštinsko vijeće je 22. juna 2020. usvojilo zaključak kojim se Javnoj ustanovi KSC “Vogošća” daje saglasnost za zakup bazena od firme “Hayat” d. o. o.
Riječ je o bazenu, koji se kako je navedeno u zaključku, nalazi u sastavu poslovnog centra WOG.
Za bazen površine 850 kvadrata, predviđena je mjesečna renta od 1.755 KM s uračunatim PDV-om. Zakupac će, kako je zaključeno, snositi režijske troškove na zakupljeni prostor.
Riječ je, zapravo, o starom bazenu u Vogošći, koji je zajedno sa zemljištem ova opština još 2006. ustupila Neovisnoj televiziji “Hayat”.
“Hayat” je na toj lokaciji izgradio veleljepni poslovni centar, a u okviru njega se našao i ovaj renovirani bazen, koji sada daje pod zakup opštini.
U to vrijeme načelnik opštine Vogošća bio je donedavno visoki funkcioner SDA Asim Sarajlić.
Asim Sarajlić/Foto: Depo.ba
On se 2008. godine, kada je počela izgradnja “Hayatovog” objekta, medijima pohvalio ovim poslovnim poduhvatom.
“Općina Vogošća je dala zemljište NTV Hayat i oni će tu izgraditi svoj objekat, ali i obnoviti stari bazen, koji bi prema planu trebao biti poluolimpijskih dimenzija. Bazen bi trebao biti otvoren za sve građane, jer tako smo ih uvjetovali, kako bi naši građani imali gdje da se rekreiraju, a možda čak bude otvorena i škola plivanja”, kazao je tada Asim Sarajlić.
Akcija spašavanja bazena
Rečeno je i da će investicija koštati 15 miliona maraka, kao i da se “Hayat” jedini javio na javni poziv koji je raspisala opština.
Sarajlić tada nije ni spomenuo da će bazen biti „otvoren za sve građane“, tako što će JU KSC “Vogošća”, novcem istih tih građana plaćati zakup bazena.
I nije riječ samo o zakupu. Nakon nekoliko godina rada bazen je zatvoren uz obrazloženje investitora da je ekonomski neodrživ, odnosno da ne može funkcionisati “samo na komercijalnoj osnovi”.
U pomoć je osim opštine Vogošća priskočilo i Kantonalno ministarstvo kulture i sporta. Ministar Kenan Alikadić je 23. juna 2020. s načelnikom opštine Vogošća potpisao sporazum o podršci funkcionisanju bazena. Na osnovu ovog sporazuma ministarsvo je izdvojilo 50 000 KM. Tada je rečeno i da će ostatak sredstava obezbijediti opštine Centar i Ilijaš.
Lutrija u kojoj “Hayat” uvijek dobija
“Hayat” televizija ima dobru poslovnu saradnju i s „Lutrijom Bosne i Hercegovine“, na čijem čelu je takođe istaknuti kadar SDA Edhem Pašukan.
S ovim javnim preduzećem “Hayat” je prošle godine imao najveći ugovor, jedini sklopljen po osnovu otvorenog postupka, mada ovo “otvoreni” treba shvatiti uslovno.
Dakle, direktor “Lutrije BiH” je 16. maja 2022. s “Hayatom” ugovorio posao vrijedan 39 501 KM bez PDV-a.
Javna nabavka je u ovom slučaju podijeljena na lotove, a “Hayat” je jedini dostavio ponudu za lot broj 3. To nije bilo iznenađenje, pošto je kao predmet nabavke po ovom lotu navedeno doslovno: „Oglašavanja Lutrije BiH u programu televizije Hayat”. Time je unaprijed eliminisana moguća konkurencija.
Da je na ovaj način grubo prekršen Zakon o javnim nabavkama, tako što je napravljena diskriminacija potencijalnih ponuđača, smatraju i u Transprency Internationalu BiH (TI BIH).
“Ne smije se u proceduri javne nabavke, bez obzira da li se radi o otvorenom postupku ili konkurentskom zahtjevu, upućivati na konkretne ponuđače. Ugovorni organ može označiti na koje tržište cilja, ali ne smije konkretno navoditi na koji medij se nabavka odnosi, jer to je otvorena diskriminacija drugih medija” – kaže Damjan Ožegović iz TI BiH.
On napominje i da je problem što niko, osim samih ponuđača – konkurenata, ne može uložiti žalbu, odnosno “obarati” tendere. Zato ovakvi slučajevi, kada konkurenata nema, čak i ako se objave na portalu javnih nabavki, prođu bez adekvatne reakcije.
Međutim, ovo nije izdvojeni incident. Praksa po kojoj “Hayat”, na gotovo identičan način dobija identičan posao od “Lutrije BiH”, ponavlja se godinama.
I prethodne godine “Hayat” je od ” Lutrije BiH” dobio identičan posao, a vrijednost ugovora zaključenog 17. avgusta 2021. iznosila je 38 988 KM, što je za samo dvije marke manje od ukupne procijenjene vrijednosti nabavke.
Razlika je jedino u tome što je ova procedura javne nabavke provedena konkurentskim zahtjevom.
“Hayat” ipak nije imao konkurenciju, jer je predmet nabavke opet bilo „oglašavanje u programu televizije Hayat“.
“Hayat” je posao od “Lutrije BiH” dobijao i prethodnih godina, počev od 2016. godine, kada je za identičnu javnu nabavku potpisan ugovor „težak“ 48 944 KM bez PDV-a.
Servis jedne stranke i njene prve porodice
Kada se sve navedeno uzme u obzir, nagradno pitanje glasi: Kada će “Hayat” objaviti i jednu jedinu vijest o propustima u poslovanju preduzeća i promašajima u politici lokalnih zajednica od kojih godinama dobija poslove i pogodnosti? Odgovor je lako naslutiti.
A kada se uzme u obzir da su gotovo svi poslovni partneri “Hayata” pod kontrolom jedne stranke, pitanje je da li ta stranka, u stvari, kontroliše ovaj medij.
Amarildo Gutić, dugogodišnji istraživački novinar i medijski analitičar, tvrdi da tu nema dileme. On smatra da SDA nema nikakve potrebe da kontroliše spomenuti medij, jer se “Hayat” sam stavio u službu ove stranke.
“Ne treba tu biti bogzna kakav medijski ekspert, svako ko je iole pozornije pratio informativni program “Hayat TV-a”, uočiće njihovu naklonost prema SDA. To se naročito manifestuje u predizborno vrijeme, kada se neskriveno agituje za ovu stranku, a pojedini novinari i voditelji su bili na izbornim listama SDA” – kaže Gutić.
Dodaje da su u programu ove televizije uvijek “otvorena vrata” svim funkcionerima SDA, od predsjednika Bakira Izetbegovića do lokalnih aktivista.
“To nije slučaj samo u informativnom programu nego i u drugim sadržajima, naročito u vrijeme islamskih vjerskih praznika” – kaže Gutić.
Kao primjer ovakve servilnosti navodi prošlogodišnju ramazansku emisiju “Hayat TV-a” u kojoj su Bakir Izetbegović i njegova supruga Sebija skoro sat vremena raspredali o svojim impresijama, uspomenama i načinu na koji obilježavaju vjerske praznike u svom domu. I sve to uz neskriveno divljenje voditeljke emisije.
Podsjetio je i na uređivačku politiku i na izvještavanje “Hayata” o istrazi o validnosti diploma Sebije Izetbegović.
“Unatoč nizu dokaza o spornom načinu njenog magistriranja, “Hayat TV” i njihov portal su neumorno usmjeravali priču u drugom smjeru, sa “sve ekskluzivnim“ informacijama koje je Sebija Izetbegović lično saopštavala, naravno bez dodatnih logičnih, a po nju neugodnih pitanja” – kaže Gutić.
Samo na portalu “Hayat TV” od početka marta do sredine jula, dok je BiH potresala ova afera, objavljeno je 30 tekstova o toj temi, u kojima je Sebija Izetbegović bila jedina sagovornica i u kojima nema “druge strane”.
Gutić: Nemam ništa protiv, ako nije od novca građana
Suština je, dodaje Gutić, u finansijkoj koristi koju “Hayat TV”, odnosno njeni vlasnici ostvaruju zahvaljući uticaju kojeg imaju ili su ga imali SDA funkcioneri u institucijama vlasti i javnim preduzećima.
“Od stranačkih kadrova oni dobijaju poslove reklamiranja, raznih objava, čestitki i kojekavih „projekata“, kao nagradu za propagandni rad u korist SDA, što se može lako provjeriti uvidom u tendere i poslove koje dobija “Hayat TV” – kaže Gutić.
Dodaje da nema ništa protiv, ako se neki privatni medij politički opredijeli i „gura“ priču u korist jedne stranke. Nije to neuobičajeno u demokratskom svijetu.
“Ali ako medij podržava neku stranku ili politiku, onda to treba da radi otvoreno, bez glumatanja i floskula o nezavisnosti i objektivnosti. Druga je priča kada se za nagradu tim i takvima koristi budžetski novac. To je novac građana. Ali naši političari drugačije i ne umiju, narodski rečeno, može im se jer biračko tijelo nikako da shvati pojam javnog novca” – zaključuje Amarildo Gutić.
Direktorica progama, promotorka SDA
Amarildo Gutić podsjeća i na pisanje onlajn magazina “Žurnal” iz 2019. o „poslovima“ u međuvremenu optuženog bivšeg SDA gradonačelnika Sarajeva Abdulaha Skake, koji takođe imaju veze s “Hayat TV-om”.
„Posao organizacije svečanog otvaranja Europskog omladinskog olimpijskog festivala EYOF 2019. vrijedan gotovo 935 hiljada maraka, rješenjem gradonačelnika Skake dobila je firma “Monogram” d. o. o. Sarajevo, u konzorciju s BMS Vogošća” – navodi Gutić.
Direktorica firme “Monogram” Alma Švrakić, ujedno je i direktorica programa “TV Hayat” i supruga vlasnika ove televizije.
“Ona nije željela da za “Žurnal” govori o načinu dobijanja ovog posla. A ispostavilo se da je jedina referenca “Monograma” bio angažman na promociji Stranke demokratske akcije u predizbornoj kampanji” – podsjeća Gutić.
O opštini sve najbolje
Na prijevremenim izborima za načelnika opštine Vogošća koji su održani 5. februara ove godine, ubjedljivu pobjedu odnio je kandidat SDA Migdad Hasanović.
Uspjehu na izborima doprinijela je i aktivna predizborna kampanja, koja je trajala 15 dana prije izbora, a u kojoj su mediji odigrali ključnu ulogu.
Međutim, i mjesecima prije zvanične kampanje, vođena je ona nezvanična, kroz svakodnevno afirmativno predstavljanje kandidata u medijima.
Migdad Hasanović je još krajem novembra prošle godine izabran za v. d. načelnika opštine, nakon što je njegov prethodnik na funkciji opštinskog načelnika preuzeo mandat u Paralementu Federacije BiH.
U afirmativnom izvještavanju o aktivnostima opštinskog rukovodstva i v. d. načelnika istakla se televizija “Hayat”. O tome se, pored svakodnevnih TV priloga, moglo čitati i na portalu “Hayat TV”. Među svakodnevnim objavama o aktivnostima opštinskog rukovodstva teško je naći i jednu vijest u kojoj se kritički govori o lokalnoj vlasti.
