Nema sumnje da je korupcija u Bosni i Hercegovini zastupljena na svim nivoima vlasti i da se ukorijenila u sve pore bh. društva, ali ono u čemu su maksimalno dobri uslovi u ovoj zemlji su prevare vezane za javne nabavke, javnu potrošnju i kontrolu toka novca.
Dakle, jedna od najvećih pojava u BiH je korupcija u javnim nabavkama preko kojih se na godišnjem nivou izvuku milioni, a bez ikakve odgovornosti.
Iako Zakon o javnim nabavkama BiH u članu 3 kaže „ugovorni ogran dužan je da postupa transparentno, da se u postupku javne nabavke prema kandidatima/ponuđačima ponaša jednako i nediskriminirajuće, na taj način da obezbijedi pravednu i aktivnu konkurenciju, s ciljem najefikasnijeg korišćenja javnih sredstava, u vezi sa predmetom nabavke i njegovom svrhom“, reklo bi se da se upravo tog člana iz Zakona o javnim nabavkama niko ne pridržava. U većini slučajeva konkursna dokumentacija je uvijek prilagođena jednoj strani, odnosno jednom ponuđaču, što dovodi i do smanjenja broja ostalih ponuđača u javnim nabavkama jer se upravo oni povlače od učestvovanja na tenderima zbog „namještanja“.
Foto: Tenderska dokumentacija Lutrija RS
Upravo slučaj gdje je tenderska dokumentacija prilagođena jednoj strani desila se sa Lutrijom Republike Srpske. Naime, Lutrija RS je u decembru prošle godine objavila tendersku dokumentaciju za nabavku usluge agencije za marketing, gdje ponuđač, u cilju dokazivanja tehničke i profesionalne sposobnosti, treba dostaviti dokaz o zastupništvu medijske kuće koja vrši reemitovanje izvlačenja brojeva u lutrijskoj igri na sreću LOTO 7 od 39 brojeva i igri na sreću TV Bingo (Lutrija RS, prema zaključenom ugovoru sa Državnom lutrijom Srbije, ima ugovorenu obavezu da obezbijedi marketing na televiziji koja vrši reemitovanje navedenih igara na sreću). Dakle, u cilju dokazivanja ponuđač mora dostaviti Izjavu izdatu od strane televizijske kuće.
Foto: Tenderska dokumentacija Lutrija RS; decembar 2018.
Uprkos činjenici što se radi o otvorenom postupku, navedeni kriterijum iz tendera upućuje na samo jednog ponuđača i samim tim eliminiše i diskriminiše ostale ponuđače na tržištu.
„To je diskriminatoran uslov jer se ne smije upućivati na jednog ponuđača. Nije ni u skladu sa osnovnim principima Zakona o javnim nabavkama“, kazali su iz UG „Tender“.
Upravo se ovim kriterijumom upućuje na jednog ponuđača, a to je „Red Box Media“. Kako je portal Capital već pisao, ovu marketinšku firmu poznatu i kao „Crveni mediji“, osnovali su Pavle Ćorović, inače zet člana Predsjedništva BiH iz Republike Srpske Milorada Dodika i sin njegovog kuma Mile Radišića, Renato Radišić. „Red Box Media“ je društvo sa ograničenom odgovornošću za grafički dizajn, oglašavanje, trgovinu i usluge, export-import a osnovano je u Laktašima 25. jula 2017. godine.
Prema informacijama do kojih smo došli, firma „Red Box Media“ jedina posjeduje ugovor sa Alternativnom televizijom Banja Luka koja emituje i reemituje emisije Državne lutrije Srbije.
Javne nabavke su često i predmet analize Transparency International BiH, a podaci Agencije za korupciju i koordinaciju borbe protiv korupcije BiH kaže da se najviše prijava na korupciju odnosi na javni sektor i postupke javnih nabavki.
„Pored toga što je upitno na koji način ponuđač može da ima ekskluzivno pravo zakupa medijskog prostora, nejasno je i koji je zakonski osnov za traženje ovog dokaza. Zakon o javnim nabavkama BiH u dijelu tehničke i profesionalne sposobnosti u postupku nabavke usluga predviđa da ugovoreni organ može zahtijevati jedan ili više dokaza o tehničkoj i profesionalnoj sposobnosti kandidata, te iste taksativno navodi, ali ovako postavljen uslov ne postoji. Ukoliko je riječ o zaista specifičnoj nabavci koja je ekskluzivno pravo iz člana 21. stav 1. tačka c) ugovorni organ mogao je primijeniti pregovarački postupak bez objave obavještenja“, kažu u Transparency International.
Takođe, naglašavaju da je u ovoj nabavci veoma zanimljiv način na koji je postavljen i kriterijum ekonomski najpovoljnije ponude, odnosno previsoko postavljen rok plaćanja.
„Tako hipotetički može se doći u situaciju da ukoliko ponuđač “A” ponudi procijenjenu vrijednost od 25.000 KM i rok plaćanja od 60 dana, a ponuđač “B” postavi rok plaćanja 30 dana, on neće proći čak i da ima 80.000 KM nižu cijenu, čime se dovodi u pitanje najefikasnije korištenje javnih sredstava u vezi s predmetom nabavke i njegovom svrhom, što je jedan od opštih principa Zakona o javnim nabavkama“, objašnjavaju u Transparency International.
Podsjetimo, najveći pojedinačni akcionar Lutrije Republike Srpske je Akcijski fond Republike Srpske kojim upravlja Investiciono-razvojna banka Republike Srpske (IRBRS) SA 65%, a ostalih 35% je u vlasništvu privatnih i državnih fondova te malih akcionara.
Za sada, čuvena „četiri principa“ koja su važeća u Zakonu o javnim nabavkama, transparentnost, nediskriminacija, aktivna konkurencija i najbolja vrijednost za novac, u Bosni i Hercegovini ostaju samo mrtvo slovo na papiru, između teorije i prakse, koja čekaju neka bolja vremena kada će se možda i poštovati.
Odgovor od Lutrije Republike Srpske na pitanje zašto su stavili taj kriterijum kada je jasno da će na taj način eliminisati ostale ponuđače na tržištu, ali ni odgovore od ATV-a nismo dobili do zaključenja ovog teksta.
Izvor: (Frontal.ba)
*Tekst je proizveden u okviru medijskog pool-a Mreže ACCOUNT (Antikorupcijska mreža organizacija civilnog društva)
