Piše: Žana Karić Gauk (Žurnal)
“Milorad Dodik je, nakon sastanka sa nosiocima najvažnijih funkcija iz RS, kazao da će u budžetu RS za sljedeću godinu obezbijediti sredstva za državne službenike iz RS, ako se povuku iz institucija Bosne i Hercegovine“, prenijeli su mediji prije nekoliko dana prateći još jednu u nizu kriza koju podgrijava predsjednik Republike Srpske.
Dodao je i da su „obavljene konsulacije sa pripadnicima Oružnih snaga BiH. Spremni su mnogi od njih da se, na poziv, odmah povuku u RS“.
Ipak, kao i mnogo puta dosad jasno je – Dodik nema apsolutno nikakvu snagu da ovo isfinansira. Prema budžetu Bosne i Hercegovine, državni službenici ove godine koštaju ukupno 791.282.831 KM. Samo za bruto plate planirano je 791.087.000 KM, na troškove zaposlenih i skupštinskih zastupnika „otići će“ 172.259.000, na putne troškove 15.870.000 KM, a na telefonske i poštanske usluge 7.702.000 KM.
KAKO PLATITI NOVE SLUŽBENIKE S DUGOM OD 6,4 MILIJARDE KM?
Računica je jednostavna (ako prihvatimo da je od tog broja trećina službenika srpske nacionalnosti i da svaki od njih, kako tvrdi Dodik, sluša njegove instrukcije) – za nešto više od 7.000 službenika, koji od osam do 16 časova rade u državnim institucijama, a od 18 časova od njih se očekuje da blokiraju entitetsku liniju na protestu „Granica postoji“, a koje bi Dodik nagradio za izlazak iz tih istih institucija institucija, morao bi, stavku po stavku, da obezbijedi 263.659.667, 57.419.667, 5.290.000 i 2.567.333 KM. Ukupno 328.936.667 KM. Kojim načinima – nije objasnio.
Kriza u Dodikovim ciframa, zapravo, se samo produbljuje:
Iz Ministarstva finansija RS u julu ove godine navedeno je da je RS zadužena 3,1 milijardu KM, da dug jedinica lokalne samouprave iznosi 121,8 miliona КM, a javnih preduzeća i Investiciono-razvojne banke RS nešto više od milijardu KM.
Od ukupnog unutrašnjeg duga, direktan dug RS je oko 1,6 milijardi KM, jedinica lokalne samouprave 360,2 miliona КM, dok dug fondova socijalne sigurnosti iznosi 170,6 miliona КM. Ukupan dug RS koji podliježe zakonskom ograničenju iznosi nešto manje od 6,3 miliona КM.
„U Informaciji o stanju duga RS pripremljenoj za sjednicu Narodne skupštine RS navodi se da je prošle godine, po osnovu zaduženja RS i indirektnog zaduženja RS, stvoreno obaveza u ukupnom iznosu od 663,53 miliona КM. Na spoljno zaduženje odnosi se 271,7 miliona КM (217 miliona КM po osnovu instrumenata za finansiranje budžetske potrošnje, tj. po osnovu kredita Svjetske banke i kredita Exim Bank Mađarska, a 54,7 miliona КM po osnovu investicionih projekata), od čega se na obaveze jedinica lokalne samouprave i javnih preduzeća i IRB RS odnosi 28,83 miliona КM. Unutrašnje zaduženje tokom prošle godine povećano je za 391,86 miliona КM (86,3 miliona КM emitovanih trezorskih zapisa, 299,7 milion КM emisija obveznica javnom ponudom, te 5,9 miliona КM po osnovu verifikacije obaveza regulisanih Zakonom o unutrašnjem dugu RS). Istovremeno, po osnovu servisa duga RS i indirektnog duga Republike Srpske u 2022. godini je iz budžeta Republike Srpske plaćeno 569,72 miliona КM“, takođe su pisali mediji u julu ove godine.
Ukupan dug RS iznosi 6,4 milijarde KM…
Na pitanje – može li Milorad Dodik finansirati krizu, odgovor je više nego jasan. Ne može.
„Do kraja godine mora da nađe još 500 miliona KM za otplatu duga, iduće milijardu, pa još milijardu… 2026. miljardu i po! Osim toga, njegova ideja o službenicima nema zakonsko uporište. Tim ljudima treba obezbediti radno-pravni status, plaćati pripadajuće troškove, jer svaki ugovor mora da bude prijavljen. Neka nađe 300 miliona za finansiranje, ja ću aplaudirati. Na kraju, gde će ih smestiti? Kupovaće stolove na tri sprata pa onaj poslednji neće smeti da nosi suknju?! Doduše, možda i hoće, jer sve može. Znate, bordel je pristojna radna organizacija za ovo“, rekla je za Žurnal ekonomistica Svetlana Cenić.
„Ekonomski gledano, nije sjajno. Imali smo mnogo problema sa svinjskom kugom, sa nevremenom… Desio se i pad potražnje evropskih kupaca, privredna aktivnost je znatno smanjena. Nešto bolja situacija je sa indirektnim porezima, ali ukupno posmatrano – nije sjajno. Ako tome dodamo da ljudi iz javnog sektora brzo nauče da troše i da se bahate, dodatni troškovi na postojeći budžet RS bili bi preveliko opterećenje. Takođe, trenutne obaveze RS su ogromne i takve da se pokušavaju pronaći novi izvori finansiranja i kreditiranja.“
Protiv Dodika je i činjenica da je Republika Srpska, kojom upravlja decenijama, od početka 2023. godine na berzi 13 puta pozajmljivala novac i povukla ukupno 685 miliona KM. Prije samo nekoliko dana se, prodajom obveznica, zadužila 145 miliona KM, a od Izvozno-uvozne banke Mađarske uzela je kredit od 30 miliona eura.
KAD CIFRE KAŽU NE, TU SU EMOCIJE
Republičkom vrhu cifre i fakti ne idu u prilog, ali premijer Višković pokušava i sa emocijama:
„Napad na pojedinca, u ovom slučaju na Dodika, je svakako napad na cijelu Republiku Srpsku i to je važno da ponavljamo, jer je ovo još jedna potvrda šta predstavlja nametnuti okvir koji se zove Bosna i Hercegovina i koji se razlikuje od svega onoga dogovorenog i međunarodno potvrđenog u Dejtonu.“
Sve ovo nakon što je Sud BiH potvrdio uređenu optužnicu protiv predsjednika RS Milorada Dodika i vršioca dužnosti direktora Službenog glasnika RS Miloša Lukića zbog krivičnog djela neizvršavanje odluka visokog predstavnika u BiH.
Optužnica Tužilaštva BiH uslijedila je mjesec nakon što je visoki predstavnik Christian Schmidt poništio zakone Narodne skupštine RS o neobjavljivanju odluka visokog predstavnika u Službenom glasniku RS i neprimjenjivanju odluka Ustavnog suda BiH na području RS.
Dodik je ponovo pominjao izdvajanje RS iz BiH…
