U povodu obilježavanja Međunarodnog dana univerzalnog prava na pristup informacijama, 28. septembra Ombudsmeni Bosne i Hercegovine podsjećaju da je sloboda pristupa informacijama integralni dio slobode izražavanja. Pristup informacijama je osnov svakog demokratskog društva i predstavlja alat putem kojeg građani vrše kontrolu nad radom javnih organa.
Poštujući zakonom utvrđena ograničenja od objavljivanja, nužno je osigurati proporcionalnost između ograničenja prava i cilja koji se želi ograničenjem postići.
Ombudsmen Bosne i Hercegovine u svom radu svakodnevno dobija žalbe koje se odnose na navodne povrede prava na pristup informacijama od strane javnih organa na svim nivoima vlasti u Bosni i Hercegovini. Uvidom u bazu registrovanih predmeta, tokom 2023. godine, do danas, evidentirana je 194 žalba u kojoj je kao povreda prava naveden pristup informacijama. U 2022. godini, broj registrovanih žalbi iz ove oblasti iznosio je 308.
Najčešći osnov obraćanja pravnih i fizičkih lica odnosi se na neodlučivanje u zakonom propisanom roku, pravo na dvostepenost, nedosljedno i/ili nepravilno utvrđivanje izuzetaka od saopštavanja, neadekvatno (ili nikako) proveden test javnog interesa itd.
Nezahvalno je govoriti koji organi ovo pravo najčešće krše, budući da među samim organima nema nekog posebnog ekskluziviteta, nego se ove povrede utvrđuju od slučaja do slučaja, nakon sprovedenog postupka propisanog zakonom.
Ombudsmeni u vezi s navedenom problematikom upućuju na korištenje Godišnjih izvještaja o rezultatima aktivnosti institucije Ombudsmena za ljudska prava Bosne i Hercegovine i Specijalnog izvještaja o iskustvima u primjeni zakona o slobodi pristupa informacijama u Bosni i Hercegovini.
