Piše: Željko Raljić
Po povratku na vlast u februaru 2006. godine, Milorad Dodik se odmah dao na posao. Valjalo je s pozicije premijera iskoristiti blagodeti pljačkaške privatizacije započete nakon rata. Među brojnim državnim preduzećima, na meti pohlepnika našla se i tadašnja „Apotekarska ustanova“ Banjaluka, koja je bila u vlasništvu grada, a u svom sastavu je imala 21 apoteku i galenski laboratorij.
Sve je počelo u oblacima, nakon incidenta iz 2006. godine, kada je zbog navodnog kvara, avion Vlade RS cesna C-500 prinudno prizemljen zajedno sa najvišim zvaničnicima Republike Srpske. Cesna je poslata na remont u Minhen, a Vlada RS je nedugo zatim od švajcarske kompanije Neet-Air kupila drugi avion, nešto moderniju cesnu C-525, koju je platila oko pet miliona dolara.
Potom je 20. novembra 2007. godine Neet-Air AG /kapitalno društvo osnovano 10. jula 1997. u Huru (Chur)/, glavnom gradu švajcarske pokrajine Graubinden, preregistrovano u Apo-Farm Ltd, sa sjedištem u istom mjestu, na adresi Bahnhofstrasse 40.
Dotadašnja djelatnost preduzeća bila je trgovina avionima i iznajmljivanje čarter-letova, ali je nakon preregistracije promijenjena u osnivanje apoteka u inostranstvu.
Za prvog čovjeka Apo-Farm-a postavljen je Dr Toni Russi, dotadašnji član uprave Neet-Air, po našim saznanjima notar.
Upada u oči da je naziv Apo-Farm uskoro promijenjen u Apo-Pharm već 15. januara 2008. godine, prema engleskoj varijanti riječi „pharmacy“, da bi utisak kako se radi o stranoj kompaniji bio potpun.
Sve je pripremljeno ranije
Odlukom Vlade RS na čijem je čelu bio Dragan Mikerević (PDP), tadašnja Apotekarska ustanova Banjaluka, koja je bila u vlasništvu grada Banjaluka, proglašena je ustanovom od posebnog interesa za Republiku Srpsku i njen osnivač postala je Vlada RS.
Ubrzo nakon toga, u maju 2004. godine, donesena je odluka o odobravanju statusne promjene Apotekarske ustanove Banja Luka, njenim pripajanjem Hemofarm d.o.o. Banja Luka.
Foto: Sve promjene u registraciji
„Apotekarska ustanova“ Banja Luka, u maju 2004.godine, pripojena je banjalučkom „Hemofarmu“ kao dio državnog kapitala u ovom preduzeću, na osnovu čega Vlada RS postaje vlasnik 11% kapitala.
Njemačka Kompanija STADA Arzneimittel AG, kupovinom 97,9% akcija, pruzela je, 9. avgusta 2006.godine kompanije „Hemofarm“ a.d. Vršac i „Hemofarm“ d.o.o. Banja Luka. Nešto ranije, Rješenjem o imenovanju predstavnika državnog kapitala i Fonda za restituciju u Skupštini društva kapitala AD „Hemofarm“ Banja Luka, tadašnji ministar zdravlja Ranko Škrbić imenovan je za predstavnika državnog kapitala i Fonda za restituciju u Skupštini društva kapitala AD „Hemofarm“ Banja Luka.
Do 2006.godine i dolaska Milorada Dodika za premijera, sve transakcije u vezi sa „Apotekarskom ustanovom“ bile su javne, ali onda naprasno postaju tajne. Kada je STADA preuzela „Hemofarm“, „Apotekarska ustanova“ je ostala u vlasništvu Republike Srpske.
„Apotekarska ustanova” Banja Luka od 1. jula 2008. godine prestaje da bude dio banjalučkog “Hemofarma” i djeluje kao samostalna firma pod nazivom „Moja apoteka”.
Tendera za prodaju „Apotekarske ustanove“, koja je tada u svom sastavu imala 23 apoteke i četverospratnicu u Gospodskoj ulici u centru Banjaluke, nije bilo. Zaposleni u ovoj ustanovi saznali su da od 1.jula 2008. godine imaju novog gazdu, Apo-Pharm Ltd. iz Chura. Koliko je novi vlasnik platio za njihovu firmu, nikome nije poznato, niti je bilo gdje objavljeno.
Zašto nije bilo tendera za prodaju „Apotekarske ustanove“, kakve su bile veze tadašnjeg ministra zdravlja i socijalne zaštite Ranka Škrbića sa švajcarskom firmom i kako je preduzeće Apo-Pharm, koje je u tom trenutku raspolagalo sa svega 250.000 franaka na računu, sebi moglo da priušti kupovinu „Apotekarske ustanove“, pitanja su na koja Ministarstvo zdravlja i Vlada RS nikada nisu odgovorili.
Prema našim saznanjima, sudbinu Apotekarske ustanove Banjaluka, kasnije Moje apoteke, krojili su direktno Milorad Dodik, tadašnji premijer RS, Ranko Škrbić, ministar zdravlja i njegova desna ruka, dugogodišnji direktor i predsjednik uprave koncerna „Hemofarm“ Vršac Miodrag Babić, a izvođač radova bio je Strahinja Kujundžić, koji je postavljen za prvog direktora Moje apoteke.
Foto: Posljednje promjene u registraciji
Slobodan Stanić, bivši ministar zdravlja u Vladi RS, kaže da je odmah po preuzimanju funkcije u martu 2013. godine tražio od Hemofarma da mu objasni strukturu kapitala i kako je došlo do promjena u toj strukturi, uključujući i pitanje Moje apoteke, ali da odgovor nije dobio.
Postalo mu je jasno da Moja apoteka jača na tržištu lijekova i zauzima jednu od najjačih uloga u snabdijevanju lijekovima, naročito u Banjaluci, sa apotekama na najatraktivnijim lokacijama.
– Analizirajući poslovanje i plaćanja od strane Fonda (FZO RS) za 2012. godinu potpuno je jasno da su različite apoteka izrazito različito u procentima plaćene od strane Fonda, a po pravilu bi sve trebale da budu podjednako plaćene. Među tim apotekama koje su najbolje praćene od strane Fonda uvijek se nalazila Moja apoteka, što ipak svjedoči da je imala jasno privilegovan položaj u odnosu na druge apoteke. U 2013. godini to sam promijenio i naredio Fondu da sve apoteke moraju procentualno biti jednako plaćene. U tom periodu se došlo do toga da su sve apoteke bile izmirene procentualno skoro 98%, da bi nakon mog odlaska 2013. to bilo potpuno drugačije, ističe Stanić.
U tom periodu Moja apoteka je sa 36 prodajnih objekata godišnje prometovala lijekova i usluga u vrijednosti od 42 miliona maraka godišnje, ostvarujući dobit od pet miliona KM.
Kujundžić se tada žalio kako Vlada RS nema dovoljno sluha za najveći lanac apoteka u RS i ne konsultuje ih kod donošenja novih propisa, niti ih štiti od nelojalne konkurencije.
-Sam istorijat ove kompanije govori nešto drugo i ide u prilog tome da su oni ostali dovoljno moćni da kreiraju ukupni ambijent u oblasti lijekova, uzimajući najveći dio kolača za sebe i pokušavajući da diktiraju pravila igre u čitavom sistemu, komentariše bivši ministar zdravlja Slobodan Stanić.
U međuvremenu, tadašnji direktor Moje apoteke Strahinja Kujundžić, inače bivši uposlenik Hemofarma, postao je i ovlašteno lice za zastupanje preduzeća Apo-Pharm u Huru.
Prema dostupnim podacima, Strahinja Kujundžić je bio upisan kao ovlašteno lice u Apo-Pharm, na mjestu zamjenika predsjednika uprave, od 18. maja do 5. novembra 2018. godine.
Pokušaj prikrivanja tragova
Nakon što su mediji u Republici Srpskoj početkom godine ukazali na spregu domaćih predstavnika vlasti sa famoznom „švajcarskom“ kompanijom Apo-Pharm, ona naprasno mijenja članove uprave, ali i adresu.
Iz Hura se seli u Lugano, u kanton Tićino sa italijanskom većinom, i registruje na adresi Via Al Forte 8. Za članove uprave postavljeni su Nikolo Rosi (Niccolo Rossi), predsjednik, a za njegovog zamjenika Luka Lorenco ( Luca Lorenzo Baccin).
U banjalučkim kuloarima se prepričavalo da su stvarni vlasnici Moje apoteke Milorad Dodik, Ranko Škrbić i Miodrag Babić, sa po 30% vlasništva, dok je 10% vlasništva imao Strahinja Kujundžić.
Ove podatke je nemoguće provjeriti bez sudskog naloga, jer akcije preduzeća glase na donosioca i bilo ko i bilo kada se može pojaviti kao formalni vlasnik.
Upravu nad Mojom apotekom, odnosno Apo-Pharmom, odnedavno je navodno preuzela Dodikova kćerka Gorica, ali iz „Moje apoteke“, na čijem čelu se trenutno nalazi direktorica Nataša Stanojević, to nisu ni potvrdili, niti demantovali.
Bomba pod auto bivše direktorice
Prošlo je skoro 10 godina od kako je pod automobil bivše direktorice „Apotekarske ustanove“ Banjaluka, Milenke Vučen, 30. novembra 2009. godine podmetnuta bomba.
Na naš upit da li je istraga okončana i da li je utvrđeno ko je podmetnuo eksploziv pod „reno megan“ Milenke Vučen i sa kakvim motivom, odgovor iz Posebnog odjeljenje za suzbijanje korupcije, organizovanog i najtežih oblika privrednog kriminala, pri Republičkom javnom tužilaštvu RS, do zaključenja ovog teksta nismo dobili.
Zanimljivo je da se odmah nakon eksplozije javio jedan banjalučki biznismen, koji je tvrdio kako su mu u predhodnom periodu upućivane prijetnje i da je zapravo on bio meta napada, a da je bomba greškom završila ispod „reno megana“.
Širenje lanca apoteka
Danas je Moja apoteka, sa početnih 21, utrostručila broj apoteka na 64, prema podacima APIF-a.
Od aprila ove godine „Moja apoteka“ ima poslovni objekat i u Univerzitetsko-kliničkom centru RS, koji je otvoren bez regularno provedenog postupka.
Na naš upit, iz UKC RS tvrde da je sve po zakonu i da je izbor ponuđača izvršen nakon provedenog postupka licitacije za iznajmljivanje poslovnog prostora, putem prikupljanja pismenih ponuda.
-Tekst licitacije je bio objavljen na oglasnoj tabli Univerzitetskog kliničkog centra RS i u dnevnom listu koji se distribuira na teritoriji BiH. Otvaranje ponuda bilo je zakazano dana 12.2.2019.godine. Blagovremeno je dostavljena jedna ponuda, ZU Moja apoteka Banja Luka. Nakon izvršene analize dostavljene ponude zaključen je ugovor dana 1.3.2019.godine sa prethodno navedenim ponuđačem, navode iz UKC RS.
U svom odgovoru, UKC ne navodi u kojem dnevnom listu je objavljen oglas, niti kada je licitacija objavljena na oglasnoj tabli. To je samo još jedna potvrda da je „Moja apoteka“ bila jedini i povlašteni ponuđač za zakup poslovnog prostora u UKC RS.
Kada se uzme u obzir da kroz Univerzitetsko-klinički centar Republike Srpske dnevno prođe, pregleda se i liječi oko 4 000 ljudi, jasno je zašto je vlasnicima „Moje apoteke“ stalo da baš tu, u najvećoj zdravstvenoj ustanovi u RS otvore novu apoteku.
I ovaj primjer je samo jedan u nizu argumenata koji svjedoče u kojoj mjeri je ZU Moja apoteka povlašćena u odnosu na druge apoteke u Republici Srpskoj.
* Tekst je proizveden u okviru medijskog pool-a Mreže ACCOUNT (Antikorupcijska mreža organizacija civilnog društva)
Izvor: Infomedia Balkan
