Autor: Svjetlana Šurlan
Javno preduzeće „Šume Republike Srpske“ zaključilo je posljednjih godina više ugovora za izradu različitih studija, analiza, priručnika…, i to sa fizičkim licima, bez raspisivanja javne nabavke ili poziva, omogućavajući tako pojedincima da u džepove strpaju stotine hiljada maraka. Iako imaju kvalifikovane inženjere šumarstva, kao što ih ima i Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, ali i Šumarski fakultet Banjaluka, uprava „Šuma“ je odlučila da dodjeljuje poslove licima van ovih institucija i to po ličnom nahođenju.
„Šume Srpske“ su, prema saznanjima portala CAPITAL, u posljednje tri godine projekte u ukupnoj vrijednosti oko milion maraka odlučile da realizuju isključivo zaključivanjem ugovora sa fizičkim licima. Najveći broj ugovora sklopljen je sa profesorom beogradskog Šumarskog fakulteta Miloradom Danilovićem.
Istovremeno, prema Sporazumu o poslovno – tehničkoj saradnji sa Šumarskim fakultetom Banjaluka, „Šume“ su ugovorile poslove vrijedne tek nešto više od 100.000 KM.
Uprava „Šuma“ i sam Danilović potvrdili su naša saznanja i postojanje ugovora u koje smo imali uvid i čija vrijednost premašuje milion KM, pravdajući to kompetencijama i stručnošću profesora Danilovića, koja nije sporna.
Sporno je što je uprava „Šuma“, po ličnom nahođenju, birala fizička lica kojima će dodjeljivati vrijedne poslove, ne uzimajući u obzir da u Srpskoj postoji desetine doktora, magistara, inženjera šumarske struke koji su kvalifikovani za izradu studija, analiza, priručnika i drugih materijala neophodnih „Šumama“.
Time su prvenstveno onemogućili da Šumarski fakultet dobije značajnija sredstva za naučni razvoj, edukaciju kadrova i doprinos jačanju šumarstva Republike Srpske. Onemogućena je i konkurencija, odnosno da se drugim kvalifikovanim pojedincima pruži prilika da se prijave za ove unosne poslove.
„Šume“ platile i Priručnik koji je pisao njihov direktor
Prema podacima kojima raspolaže CAPITAL, „Šume“ su sa više fizičkih lica, koja su birali po ličnom nahođenju, zaključile ugovore o autorskom radu, vrijedne stotine hiljada maraka, zaobilazeći Zakon o javnim nabavkama.
Najviše ugovora zaključeno je sa profesorom Šumarskog fakulteta Beograd Miloradom Danilovićem koji je za potrebe “Šuma” angažovan za izradu sortimentnih tablica, metodika, normativa, studija… Vrijednost tih ugovora je najmanje 125.674 KM, što su za CAPITAL potvrdili i u „Šumama“. Međutim, ta cifra je približnija 200.000 KM ako se računaju i drugi ugovori u koje je CAPITAL imao uvid, a koje su u “Šumama” zaboravili spomenuti.
Ono što su u „Šumama“ zaboravili da navedu je da je Danilović za njih radio i „Priručnik za kvalitativnu podjelu stabala prema odredbama nacionalnih standarda“. Zanimljivo je da su mu stručni saradnici bili aktuelni direktor „Šuma RS“ Slaven Gojković, bivši direktor „Šuma“ Radenko Laketić, direktor Istraživačko – razvojnog i projektnog centra (posluje u sklopu „Šuma“) Srđan Kašić i Srđan Dražić. Taj Priručnik koštao je, prema riječima izvora CAPITAL-a, 25.000 KM bez PDV-a.
Nisu naveli ni ugovor od 19. jula 2019. godine sklopljen s Danilovićem za izradu Studije o potencijalima komercijalno najznačajnijih vrsta ljekovitog bilja, vrijednosti 40.000 KM.
Pored Danilovića, „Šume“ su za realizaciju projekta izrade sortimentnih tablica, vrijednosti 800.000 KM, angažovale i njegovog kolegu s beogradskog fakulteta Damjana Pantića. Uprava „Šuma“ je na taj projekat dala saglasnost 30. jula 2018, a tadašnji direktor „Šuma“ Risto Marić 13. avgusta 2018, te su sklopljeni ugovori sa Danilovićem i Damjanom Pantićem.
U vezi sa konkretno ovim, najskupljim projektom datim fizičkim licima, u „Šumama“ nisu odgovorili na dodatna pitanja CAPITAL-a, a Danilović koji je rekao da je tačno da je angažovan u ovom projektu, nije pojasnio da li je s njim i Pantićem ugovor sklopljen na 800.000 KM ili u drugim iznosima.
Prema ugovoru koji CAPITAL posjeduje, s Pantićem su „Šume“ dogovorile i izradu zapreminskih tablica, a vrijednost ugovora je 40.000 KM. Ugovori o autorskom radu sklapani su i sa Zoranom Govedarom (Ugovor od 6. septembra 2016. o izradi Studije opravdanosti primjene iskazivanja posječene drvne mase, vrijednost 22.000 KM), te s drugim licima.
„Šume“ su sklapanjem ugovora sa fizičkim licima omogućile da hiljade maraka odu u džepove ljudi koji su bez ikakvih javnih poziva ili nabavki, te po sopstvenom nahođenju rukovodstva „Šuma“, izabrani kao dobitnici posla.
Čitav Šumarski fakultet dobio manje projekata nego Danilović sam
„Šume RS“ imaju potpisan Sporazum o poslovno – tehničkoj saradnji sa Šumarskim fakultetom Banjaluka. U članu dva tog Sporazuma propisana je saradnja i realizacija projekata iz obrazovanja, transfera znanja, stručnih poslova i naučno-istraživačkog rada.
Sve su to poslovi koje su „Šume“, umijesto da daju fakultetu, ugovarale sa pojedincima.
U „Šumama“ se brane da sa „Šumarskim fakultetom imaju kontinuiranu i uspješnu saradnju te da su do sada realizovali brojne projekte“.
Za CAPITAL su dostavili spisak i vrijednosti projekata od 2017. godine do sada, a koliko je uspješna saradnja vidljivo je iz cifre od 118.077 KM, kolika je ukupna vrijednost projekata između „Šuma“ i fakulteta. Ta cifra je manja od iznosa koji je ugovoren samo sa Danilovićem po osnovu više ugovora.
Naglasili su da su, takođe, po projektu za koji je Šumarski fakultet dobio sredstva 2016. godine od resornog Ministarstva, za izradu sortimentnih i zapreminskih tablica hrasta, u junu ove godine potpisali ugovor kojim su preuzeli obavezu prikupljanja terenskih podataka. Dodaju da sarađuju na izradi Master plana pošumljavanja koji finansira Ministarstvo iz sredstava posebnih namjena za šume.
Ističu i da stipendiraju studente te učestvuju u organizaciji i finansiranju studijskih putovanja kako profesora, tako i studenata, te štampanju publikacija i radova profesora Šumarskog fakulteta.
Saradnjom sa „Šumama“ zadovoljan je i dekan Šumarskog fakulteta Vojislav Dukić.
„Saradnja je svake godine sve bolja, realizujemo brojne projekte“, rekao je Dukić dostavljajući nam listu projekata koja se „poklapa“ sa navodima „Šuma“, ali odbijajući da komentariše rad uprave javnog preduzeća u vezi sa sklapanjem drugih ugovora.
„Šume“: Danilovića smo izabrali jer je stručan
Što se tiče ugovora s fizičkim licima u upravi „Šuma“ priznaju da im je jedan od omiljenih saradnika Milorad Danilović.
Prije svega ističu da su svi ugovori, pojedinačno, s fizičkim licima sklapani po Zakonu o autorskom pravu i srodnim pravima u BiH, po Zakonu o javnim nabavkama, ali Aneksu II dio C prema kojem su predmetne usluge izuzete od postupka javne nabavke. Dodaju da su o svemu imali i saglasnosti Uprave „Šuma“.
Kao što smo naveli, za CAPITAL su dostavili spisak na kojem su Danilović i Pantić kao fizička lica sa kojima su sklapani ugovori o autorskom radu.
„Kada je u pitanju angažovanje lica za potrebe izrade studija i projekata, Javno preduzeće se rukovodilo činnjenicom da je Šumarski fakultet u svojoj aplikaciji iz 2016. godine, za dodjelu sredstava za izradu zapreminskih i sortimentnih tablica hrasta prema resornom ministarstvu, predvidio angažovanje upravo profesora Danilovića za pomenuti projekat, te je iz tih razloga donesena odluka da se na gore navedenim poslovima angažuje isti“, pravdali su iz „Šuma RS“ angažovanje Danilovića.
Napomenuli su da su profesori, pored toga što su profesori na Šumarskom fakultetu u Beogradu, bili i profesori na Šumarskom fakultetu u Banjaluci, iako nijedno, ni drugo, nije relevantno jer nisu angažovani preko fakulteta već kao fizička lica.
Dodaju i da profesori imaju veliko stručno iskustvo posebno u oblasti uređivanja i iskorištavanja šuma.
Iako su nesporne kompetencije navedenih profesora, u „Šumama“ ne navode kako su utvrdili njihovu stručnost i da li su razmatrali i kompetencije i stručnost drugih lica, već samo da su (Danilovića) izabrali jer je ranije bio predlagan od strane fakulteta za sasvim drugi projekat.
„Kako se radi o velikim i veoma značajnim projektima za Javno preduzeće koji su neophodni za unapređenje samog procesa proizvodnje i njegovo normalno funkcionisanje, te uspostavljanje novih djelatnosti kroz koje bi bio ostvaren prihod, neophodno je angažovati lica koja imaju iskustvo na izradi ovakve vrste projekata i studija“, istakli su u „Šumama“.
Napomenuli su da su zapreminske i sortimentne tablice rađene u BiH u 60-im godinama prošlog vijeka i da preduzeće ima velike probleme oko zastarjelosti tablica i neslaganja šumskih drvnih sorimenata sa sve naprednijom tehnologijom drvne prerade.
„Normativi za sredstva rada u preduzeću su zastarjeli i ne odgovaraju današnjim uslovima rada, što pravi problem kod izrade cijene rada u izvođačkom projektu“, naveli su u „Šumama“ zaobilazeći suštinu pitanja i fokusirajući na opravdanost realizacije projekata koje niko nije osporio.
Danilović: Jedan sam od najplodnijih istraživača
Profesor Milorad Danilović potvrdio je za CAPITAL da je tačno da je angažovan na navedenim projektima od strane „Šuma RS“, ističući da se projekti na kojima je angažovan odnose na problematiku kojom se bavi cijeli radni vijek, što se može vidjeti iz bibliografije radova koje je publikovao.
„Za izradu sortimentnih tablica kvalifikuje me to što sam magistrirao i doktorirao i objavio veći broj radova iz ove problematike. Radi se o jedinstvenoj metodologiji po kojoj se radi na izradi sortimentnih tablica, a čiji sam autor lično. Kada je u pitanju kvalitativna struktura jedan sam od najplodnijih istraživača iz ove oblasti, kako u regionu, tako i šire, posebno ako se zna da sam se bavio kvalitetom drveta sa aspekta primene nacionalnih i evropskih standarda. Pretpostavljam da je ovo bio razlog zbog čega sam angažovan od strane „Šuma“ za izradu sortimentnih tablica“, naveo je Danilović u obimnom pisanom odgovoru CAPITAL-u.
Dodaje i da se profesori u Banjaluci nisu bavili, koliko mu je poznato, kvalitativnom strukturom u naučnom smislu ili njihovi radovi nisu dostupni naučnoj i stručnoj javnosti.
„Izrada zapreminskih i sortimentnih tablica je kapitalni projekat, nešto što je od izuzetne važnosti za šumarstvo Republike Srpske. Više od 90% sredstava odnosi se na prikupljanje podataka, što obavljaju zaposleni ili angažovani u JP „Šume Republike Srpske“. Od ukupnih finansijskih sredstava koja su namenjena za izradu tablica, manje od 5% se odnosi na autorske usluge za četvorogodišnji period. Mišljenja sam da se radi o skromnim sredstvima za autorski rad, imajući u vidu kompetencije i iskustvo na ovoj problematici“, istakao je Danilović obrazlažući najskuplji projekat u kojem je angažovan od strane „Šuma“.
Podsjećamo, detalje o projektu vrijednosti 800.000 KM nije nam dostavio, dok je objašnjanje za manje vrijedne ugovore stiglo na više strana (ODGOVOR Danilović).
„Ja sam uvek spreman na saradnju koja je u interesu zaštite i jačanja šumarske struke. Poštujem sve kolege i ne želim da polemišem o stvarima koje su izvan domena nauke i struke. Takođe, odnosi između institucija u šumarstvu Republike Srpske nisu tema o kojoj želim da polemišem, sem da poručim da bez saradnje nije moguće jačati šumarstvo. Zadovoljstvo mi je da sarađujem sa JPŠ “Šume Republike Srpske” i uvek ću prihvatiti angažman koji je u skladu sa pravnim normama, kako bi svoj naučni i stručni kapacitet stavio u funkciju razvoja šumarstva Republike Srpske“, zaključio je Danilović.
Stručnjaci: Riječ je o plagijatima
Stručnjaci i inženjeri šumarske struke sa kojima smo razgovarali i koji su imali uvid u pravilnike, studije, priručnike i druge radove za koje su “Šume” plaćale fizičkim licima kažu da su u pitanju plagijati.
„Riječ je uglavnom o plagijatima, odnosno prepisivanju poznatih podataka. Po Zakonu o autorskim i srodnim pravima BiH i članu pet tog zakona predmetni autorski ugovori ne sadrže elemente autorskog djela“, ističu stručnjaci iz „Šuma“ koji su željeli da ostanu anonimni zbog straha za svoj položaj unutar preduzeća.
Dodaju da su studije predstavljene kao dokumenti od kojih će preduzeće imati koristi i određen interes, a zna se da ugovori koji su od interesa za neku instituciju podliježu Zakonu o javnim nabavkama.
Tvrde da u Direkciji „Šuma“ postoji služba za razvoj i istraživanje u kojoj je zaposlen veći broj inženjera šumarstva i magistara, a da IRPC radi oko 30 inženjera i magistara čija je uža specijalnost istraživanje i razvoj u oblastima koje su bile predmet ugovaranja sa fizičkim licima mimo preduzeća.
U „Šumama“ nisu odgovorili na pitanje CAPITAL-a o tome šta je posao službe za razvoj i istraživanje u „Šumama RS“ i Istraživačko-razvojnog i projektnog centra i zašto oni nisu radili na izradi neophodnih dokumenata?
Šumska gazdinstva idu stopama Direkcije
Nakon što se sklapanje ugovora sa fizičkim licima pokazalo kao dobar način izvlačenja novca iz javnog preduzeća, prema saznanjima CAPITAL-a, isto se pokušava sprovesti u šumskim gazdinstvima gdje su neki od ugovora već sklopljeni.
Prema nepotvrđenim informacijama ŠG Banjaluka i ŠG Potoci sklopili su ugovore o izradi studija licima koja su zaposlena u Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede RS, a ŠG Ribnik ima autorski ugovor sa, ni manje, ni više, nego direktorom tog gazdinstva koji treba da nadzire izgradnju kotlovnice gazdinstva kojim rukovodi.
Izvor: CAPITAL
