Dan Republike Srpske obilježava se 9. januara zato što je na taj datum 1992. godine skupština srpskog naroda u sarajevskom hotelu Holiday Inn proglasila republiku srpskog naroda u Bosni i Hercegovini kao nezavisnu cjelinu unutar Bosne i Hercegovine, s ciljem da je pripoji Jugoslaviji koja se tada već raspadala. Ta skupština je održana suprotno svim evropskim preporukama. Prema toj odluci Republika Srpska je trebala ostati sastavni dio Jugoslavije.
A sve je počelo koncem 1991. godine, u jeku raspada Jugsolavije i procesa prvo u Sloveniji, a potom i u Hrvatskoj. Skupština srpskog naroda u BiH osnovana je 24. oktobra 1991. godine, nakon što je 14. oktobra većina srpskih poslanika “preglasana” u Skupštini tadašnje SR BiH. Skupština je raspisala plebiscit o ostanku srpskog naroda u tadašnjoj zajedničkoj državi Jugoslaviji na kojem su se Srbi u BiH izjasnili u većinskom procentu za ovu opciju.
U tom procesu, brojni ustavni stručnjaci smatraju da je prekršen tadašnji Ustav BiH, jer su pitanje otcjepljenja i nezavisnosti mogle pokrenuti samo republike koje su činile saveznu Jugoslaviju.
Čak je i pet ustavnih sudova i to Francuske, Njemačke, Španije, Italije i Belgije, pri izučavanju historijsko-pravnog pitanja Jugoslavije, potvrdilo državnost republika kao polaznu tačku jugoslavenske federacije.
Srbi su se žalili na preglasavanje, a njihovi politički predstavnici u Predsjedništvu RBiH Biljana Plavšić i Nikola Koljević su tražili i međunarodnu arbitražu, ali su odbijeni.
Deveti januar 1992. godine pokrenuo je niz poteza koji su mimo svih zakonskih osnova rezultirali osnivanjem tzv. autonomnih oblasti na teritoriji BiH.
Političke procese srpskog naroda tada su vodili Radovan Karadžić, Biljana Plavšić, Momčilo Krajišnik, Nikola Koljević, Radoslav Brđanin, Velibor Ostojić i brojni drugi, a svi su završili na optuženičkoj klupi u Hagu te su optuženi za teške ratne zločine. Kao rezultat svih navedenih protuustavnih poteza uslijedio je rat, odnosno agresija na Republiku BiH koja je na referendumu 1. marta 1992. izglasala nezavisnost koju su priznale sve svjetske organizacije, ali i države svijeta.
Rat koji je trajao do gotovo samog kraja 1995. rezultirao je brojnim žrtvama, etničkim čišćenjem, ali i genocidom u Srebrenici, što je potvrđeno presudama u Hagu. A sve je počelo i ozvaničeno 9. januara 1992.
