Nadležne institucije na području Federacije Bosne i Hercegovine nisu osigurale uslove za efektivno upravljanje poljoprivrednim poticajima a njihovom implementacijom nisu postignuti zadovoljavajući rezultati, pokazuje posljednji izvještaj federalnih revizora.
Revizori su ustanovili da je, i pored toga što se iz godine u godinu, iznos budžetskih sredstava za poticaje povećavao, poljoprivredi je bilo sve teže. Proizvodnja je stagnirala ili je imala trend smanjenja.
Revizijom je obuhvaćeno pet ministarstava nadležnih za oblast poljoprivrede: Ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva FBiH (FMPVŠ), te kantonalna ministarstva nadležna za poljoprivredu iz Unsko-sanskog, Tuzlanskog, Hercegovačko-neretvanskog i Posavskog kantona. Pored ministarstava, prikupljeni su podaci i informacije od nadležnih inspekcijskih organa.
Prema riječima prvog čovjeka Ureda za reviziju institucija FBiH, Dževada Nekića cilj revizije bio je ispitati da li su nadležne institucije osigurale uslove za efektivno upravljanje poljoprivrednim poticajima, te da li se postižu zadovoljavajući rezultati.
– Revizijom je utvrđeno da nadležna ministarstva u programima utroška sredstava nisu adekvatno planirala novčane poticaje, niti su poduzimala dovoljne aktivnosti za efikasan razvoj organske poljoprivrede u FBiH, navodi Nekić i dodaje da nije “ostvareno povećanje ukupne poljoprivredne proizvodnje i brojčanog stanja stočnog fonda uprkos utrošenim budžetskim sredstvima za novčane poticaje u FBiH, koji su u periodu 2020. – 2022. iznosili oko 381 milion KM. U revidiranom periodu, podsjetimo, na čelu Federalnog ministarstva poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva bio je Šemsudin Dedić (SDA), koji se još u februaru 2022. godine hvalio da će poljoprivredni proizvođači na području Federacije imati podršku svih nivoa vlasti veću od 156 miliona KM?!
Federalni revizori su, dvije godine poslije, utvrdili da poljoprivredni poticaji nisu planirani na odgovarajući način s obzirom da nisu bili u skladu sa strateškim ciljevima i principima iz produžene Strategije razvoja poljoprivrede i ruralnog razvoja 2015–2019. godine, niti je izvršena obaveza prilagođavanja Zajedničkoj poljoprivrednoj politici Evropske unije.
– Nisu uspostavljeni funkcionalni poljoprivredni registri, sistemi za identifikaciju zemljišnih parcela i životinja niti poljoprivredni informativni centar, koji predstavljaju osnovne pretpostavke za odgovarajuće planiranje i praćenje efekata poljoprivrednih poticaja. Također je utvrđeno da FMPVŠ nije uspostavio temeljne pretpostavke za planiranje i praćenje efekata poticaja u dijelu: planiranja i harmonizacije poticajnih mjera i osiguranja funkcionalnog poljoprivrednog informacionog sistema (baze, registri, knjigovodstvo…). Nije osigurano efikasno planiranje poljoprivrednih poticaja, a nadležna ministarstva nisu na adekvatan način pratila efekte realizacije programa novčanih podrški. FBiH i većina uzorkovanih kantona (osim HNK) nisu imali usvojene strategije razvoja poljoprivrede. Zbog toga su se programi poljoprivrednih poticaja u FBiH donosili i implementirali bez analize stvarnog stanja i bez poštovanja postavljenih principa u produženoj Strategiji razvoja poljoprivrede i ruralnog razvoja 2015–2019. godine, stoji su izvještaju revizora.
Konstatovano je i da nova strategija razvoja poljoprivrede i ruralnog razvoja za period 2021–2027. godine nije usvojena.
– FMPVŠ je izradio Nacrt strategije koju je Vlada FBiH usvojila te je upućena u parlamentarnu proceduru. Međutim, Vlada FBiH je Nacrt strategije naknadno u 2023. godini povukla iz procedure usvajanja radi njene dorade i potrebnih usklađivanja, te ju je dorađenu usvojila u 2024. godini u formi nacrta i uputila u daljnju proceduru usvajanja prema Parlamentu FBiH, naveli su revizori. Pored toga, ustanovljeno je i da FMPVŠ nije formirao odbor za praćenje i monitoring Strategije, da nisu rađeni godišnji izvještaji o napretku i ostvarenju strateških ciljeva, kao i da nije urađena analiza i ocjena uspješnosti implementacije Strategije na kraju 2019. godine koju je
trebalo uraditi nezavisno tijelo.
Suprotno zakonskim odredbama, kantoni su, kako stoji u izvještaju, planirali dodjelu poticaja iz kantonalnih budžeta, za pojedine biljne i animalne poljoprivredne proizvodnje, koje su već poticane iz federalnog budžeta.
– Ovo se ogleda u tome da se kantonalnim programima poticao obim proizvodnje koji je iznad propisanih količina za kantone. Naime, u HNK su u svakoj od posmatranih godina planirani poticaji za kompletnu animalnu proizvodnju koja se u obimu preklapa
sa poticajima iz budžeta FBIH. Također, i u drugim uzorkovanim kantonima planiran
je veći broj biljnih i animalnih proizvodnji koje su već bile obuhvaćene federalnim programima poticaja, naglašavaju federalni revizori koji su izdali i niz preporuka koje mogu unaprijediti učinkovitost poljoprivrednih poticaja koji se finansiraju iz federalnog i kantonalnih budžeta.
